İçme suyu pH’sının kanatlılara etkisi

20 Mart 2019

Kanatlılarda içme suyunun asidifikasyonu, kursakta enfeksiyon etkenlerinin üremesi için uygun zemin hazırladığından, suyun pH’sının düşürülmesi için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır.

Sodyum bisülfat, sitrik asit ya da sirke, kanatlı yetiştiricileri tarafından hayvanların içme suyu pH derecesini düşürmek için sıklıkla kullanılan asidifiye edicilerdir. Bu ürünlerin ilave edilmesinin kuşların su tüketiminde bir artışa, daha az yem geçişine ya da daha katı dışkıya neden olduğu iddiaları vardır. Kanatlıların içme suyuna karıştırılan bu maddelerin ortaya çıkardığı son pH, tesise gelen suyun pH’sına göre değişebilmektedir. Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi’nin yayınladığı bir raporda, 5,9’un altındaki pH derecelerinin kanatlı performansını kötü etkilediğini iddia edilmekteydi. Bunula beraber bu rapor, doğal olarak düşük pH’lı sudan başka bilinmeyen faktörlerin, performans düşüşüne neden olabileceği saha gözlemlerine dayanmaktaydı. Düşük pH’lı sular zararlıdır ve metal borulardan kurşun, bakır ve diğer minerallerin suya geçmesine neden olabilir. PVC boruların kullanılması mineral salınımı endişesini minimize ederken, mevcut soru hala değişmemektedir.

Broiler performansı için hangi pH’da sular uygundur? 
Bu nedenle suların farklı pH derecelerinin broilerlerin canlı ağırlık kazancı, yem dönüşümü, su tüketimi ve yaşama gücü üzerindeki etkisini incelemek için iki deneme gerçekleştirilmiştir. Buna ek olarak, bu denemede, içme suyu pH’sının devamlı ya da aralıklı olarak ayarlanmasının performans üzerinde bir etkisi olup olmadığına yönelik incelemeler de deneyin bir parçasını oluşturuyordu. İçme suyu için uygun olan pH aralığının son derece geniş olduğu çalışma sonucunda ortaya konmuştur.Yemle dolu kursağa düşük kaliteli bir su geldiğinde, sindirim sistemini etkileyen zararlı bakterilerin gelişim riski oluşur.

Analizlerde, farklı pH’larda su tüketen tavuklar ile kontrol grubu karşılaştırıldığında bir avantaj ya da dezavantaj saptanmamıştır.

Birinci deneme
Deneme 1, özellikle büyüme döneminin sonlarında, çevre sıcaklığının 32°C’yi aştığı yaz aylarında yürütülmüştür. Sıcaklık stresinin etkileri tünel havalandırma ve sisleme makinasından yararlanarak azaltılmıştır.
1200 erkek broiler civciv rastlantısal olarak, her birinde 50 hayvan olacak şekilde 24 koridor halinde yerleştirilmiştir. Her bir uygulamada üç kümes mevcuttur ve her kümes iki adet asma yemlik ve bir adet regülatör ve 6 adet nipel suluk ile tamamlanmış Val suluk hattı ile donatılmıştır. Akış, Lott ve ark.(2003)’nın önermiş olduğu haftalık/mililitre suyu sağlamak için haftalık olarak ayarlanmıştır.
Belirlenen oranlar için kullanılan formül; 7 ml/haftalık yaş + 20 ml ek şeklindeydi. Böylece örneğin 21 günlük yaşta bir broiler, 3 x 7=21 ml + 20 ml toplamda 41 ml su temin etmiş oluyordu. Her bir kümes 5 galon çoklu piston rezervuar ile kendi su tedarikini sağlıyordu. pH değerini ayarlamak için sodyum bisülfat kullanılmıştır. Araştırmanın gerçekleştiği Arkansas’ın şehir suyu kontrol grubunda kullanılmış ve başlangıçta ortalama pH değeri 8.3 olarak kaydedilmiştir. Kümeslere verilen tüm yem ve su ölçülmüş, hayvanlar besin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde formüle edilmiş rasyonlarla beslenmiştir

İkinci deneme
Deneme 2, dış sıcaklığın -12 ile 7°C arasında değiştiği ocak ve şubat aylarında yürütülmüştür. Bu denemede 2000 erkek broiler civciv, her bir uygulamaya 5 kümes verilerek 40 koridor halinde rastlantısal olarak yerleştirilmiştir. Su kullanımının belirlenmesi için bu kümeslere verilen su miktarları ölçülmüştür.
Deneme 1’de olduğu gibi her bir kümes 5 galon çoklu piston rezervuar ile kendi su tedarikini sağlıyordu ve her kümeste iki adet asma yemlik bulunuyordu.
Yem dönüşümünü saptamak için kümeslere verilen tüm yemler tartılmıştır. Kanatlılar Deneme 1’deki ile aynı rasyon ile beslenmiştir. Koksidiozise karşı ilaç kullanılan rasyonda, büyüme destekleyici antibiyotik ürünü kullanılmamıştır. 42. günde her uygulamadan 10 hayvan karbondioksit gazı ile öldürülmüş, kursak ve taşlıklarının pH’ları belirlenmiştir.

Her iki denemede, kümeslerdeki kanatlıların 1., 7., 21., 35. ve 42. günlerde ağırlıkları grup olarak ölçülürken, 42. günde kanatlıların ayrı ayrı ağırlıkları ölçülmüştür. Bu zaman periyotlarının her biri için yem ve su tüketimleri belirlenmiştir. Her bir yem değişiminde su kullanımı ölçülmüştür.

Sonuçlar
İki denemenin sonuçları kombine edilerek değerlendirme yapılan araştırmada, iki denemede de kanatlıların verdiği yanıtlar arasında fark yoktur.

İstatistiksel analizler, farklı uygulamalardaki broilerlerin ortalama canlı ağırlıklarında hafif bir numerik değişim olabilirken, bu değişimin farklı pH derecelerinde su tüketen broilerler ile kontrol grubu karşılaştırıldığında bir avantaj ya da dezavantaja sahip olmadığını gösterir. Birbirine daha yakın olan P değeri, istatistiksel olarak daha benzer sonuçlara sahiptir.

Yorumlar
Bu araştırma projesi sonucunda, içme suyu pH derecesi 3, 4 ya da 5’e düşürüldüğünde, broiler ırkı tavuklarda; ortalama canlı ağırlıkta, yem dönüşümü ya da su tüketiminde önemli bir gelişme bulunmadı. Sonuçlar, kanatlıların suyun geniş bir pH değeri aralığına karşı çok toleranslı olduklarını göstermektedir. Suyun pH derecesinin düşürülmesi ile kursak pH derecesinin önemli derecede azalması bulguları, yetiştiricilerin suya asidifiye ediciler ilave edildiğinde hayvanların dışkılarının daha sert hale geldiklerini belirtmelerini açıklayabilmektedir. Eğer kursak yem ile doluysa ve düşük kaliteli bir su ilave edilirse, sindirim sisteminin geri kalanını da etkileyen zararlı bakteriler ve küflerin gelişimi için artan bir risk oluşur. Bununla beraber, Alabama’da Hardin ve Roney tarafından yapılan bir çalışmada 4 aralığında pH değerinin E. Coli, Salmonella ve Clostridium gibi bakterilerin büyümesi ve gelişmesi için uygun olmadığı ortaya konmuştu.

Kursağın önemi
Kanatlılara özgü bir organ olan kursak, servikal özofagusun göğüs boşluğunun girişinde ventrale doğru şekillendirdiği bir genişlemedir. Pektoral ve klavikular kasların kraniyalinde, özofagusun ventrolateralinde yer alan kursak, kanatlılarda fiziksel sindirimin yapıldığı organdır. Kursağın, tüketilen partiküllerin depolandığı bir bölüm olarak görev yaptığı bilinmektedir. Kursak doğasında, tüm böcek ve yemleri depolamak için tasarlanmıştır, daha etkin yem dönüşümü için broilerler ince öğütülmüş olmayan, kolay sindirilebilir yemlerden yararlanırlar.

Su pH’sının ölçülmesi elzemdir
Paylaşılan çalışma, içme suyu pH derecesini, kursağın pH derecesini neredeyse 4’e indiren bir aralığa düşürmenin mümkün olduğunu gösterir, dolayısıyla istenmeyen ajanların üremesi için olanaksız bir çevre yaratılır. Bununla birlikte, üreticilerin önerileri doğrultusunda asidifiye ediciler kullanıldığında verilen içme suyu kaynaklarının çeşitliliği suyunun pH derecesini ölçmek için iyi bir fikirdir. Çünkü suyun doğal tamponlama kapasitesi asidifiye edicinin pH üzerindeki etkisinin azalmasına neden olabilir. Daha düşük bir pH değerine ulaşmak için stok solüsyonuna daha fazla asidifiye edici bile eklemek gerekebilir.

• Paylaş