Serbest tavuk yetiştiriciliğinde verimlilik

13 Mart 2019

Serbest koşullar altında tutulan tavuklar doğal olarak daha fazla hareket alanına sahip olmaktadırlar. Ancak bu hayvanlar daha az yumurtlama eğilimi göstermektedirler. Yetiştiriciler bu davranışın sebep ve sonuçlarına odaklanmalıdırlar.

Yeni transponder teknolojisi (uydu alıcı vericiler) ile serbest tavukçuluk ve bu hayvanlardan alınan verim özellikleri değerlendirilebilmektedir. Almanya Bavarian Araştırma Merkezi’nin 272 tavuk üzerinde yaptığı araştırma, serbest olarak yetiştirilen tavukların yumurtlama verimlerini göstermiştir. Her bir tavuğun bacağına bir transponder takılmış ve tavukların yumurtlamak için ne sıklıkta kümeslere girdiği izlenmiştir.
Bir yıl süren araştırma boyunca bahçe sürekli olarak tavukların erişimine açık bırakılmıştır. Hayvanların kümes ile bahçeye giriş çıkış sıklıkları, bu bölgelerde geçirdikleri zaman aralıkları günlük olarak kaydedilmiştir.
Gruptaki tavukların büyük bir kısmı (%35), bahçeyi kullanmayı tercih etmemiştir. Bütün yıl boyunca bir kez bile bahçeyi kullanmamışlardır. Bahçeyi kullanan tavukların sayısı (en azından 28 günde 1 kez bahçeyi kullanan), gözlemleme süresi boyunca artış göstermiştir. Bahçeyi kullanmaya başlayan tavuklar kısa zamanda günde bir defa burayı ziyaret etmeye başlamışlardır. Bahçeyi kullanım anlamında, kış ve bahar ayları arasında beklenen farklı etki bulunamamıştır.

Antagonistik Trend
Kümes ve bahçe arasındaki kanalların en sık kullanıldığı periyot, 2. Yumurtlama dönemi olmuştur. Her bir tavuk, her gün, 15 kanalı giriş çıkış için kullanmıştır. İlerleyen zamanlarda kullanılan kanal sayısı, 5. yumurtlama döneminde 13’e ve 12. yumurtlama döneminde 8’e düşmüştür. Çalışmalar, zaman ilerledikçe bahçe kullanım süresi ile kanalları kullanma sıklığı arasında bir antagonizm olduğunu göstermiştir. Gözlemlemenin ilk dönemlerinde, bahçeyi kullanım süresi ortalama olarak 14 dakika iken kuluçkada geçirdikleri süre 7 iken, gözlemlemenin sonunda bahçede kalış süresi 30 dakikanın üzerine çıkmıştır. Kanalları kullanım ve bahçeyi kullanım aralıklarının her tavukta farklı olduğu da görülmüştür.

Tavukların bazıları bahçeye göz atmış ve kümese geri dönmüşlerdir. Diğerleri ise neredeyse gece gündüz bahçeyi kullanmışlardır. Geçiş kanallarının sıklıkla kullanıldığı saatler sabah 6 ve 8, öğleden sonra 4 ve 5 saatleri arasında olmuştur. Her bir tavuğun bahçede kalış süresi ortalamak olarak günde 2,5 ila 4 saat olarak belirlenmiştir.
Kümeslerde kullanılan suni gün ışıkları sabah saat 4’te açılmış ve akşam 8’de kapatılmıştır. Sabah 8 itibariyle, tavuklar yumurtlamak için kümesi araştırmaya başlamışlardır. Her 28 günlük yumurtlama periyodunda kümeslere geçiş ve kullanımları ilk dönemden itibaren kayıt edilmiştir.

3. yumurtlama döneminde, bir bakteriyel enfeksiyon nedeniyle, yumurtlama verimi oldukça başarısız geçmiştir. Bu nedenle yumurtlamadan alınan verimin pik yaptığı dönem biraz gecikmiş ve sonuç olarak 6. Periyotta yumurta verimi konusunda tepe noktaya %94,2 ile ulaşılmıştır. Bu dönemden sonra yumurta verimi giderek azalmış ve 12. periyotta %86’ya düşmüştür. Tahmin edilen yumurta sayısı bir yumurtlama döneminden diğerine giderek azalmıştır.
Pozitif ve Negatif Korelasyon

Kanallardan geçiş sıklığı, bahçede kalış süresi ve kuluçkada kalma sürelerinin genetik ve fenotipik korelasyonları tahmin edilmeye çalışılıyor. Kanallardan geçiş sıklığı ve bahçede kalış süreleri arasında tahmin edildiği gibi oldukça yüksek ve pozitif bir korelasyon bulunmaktaydı. Bununla beraber kuluçkaya yatma sıklığı ve kuluçkadan mesafe olarak uzaklaşmaları arasında da negatif genetik korelasyon bulunmaktaydı. Sadece kanalları kullanma sıklığı ve kuluçkada kalma süesi arasında negatif korelasyon bulunmaktaydı. Şimdiye kadar bu araştırma dışında hiçbir literatürde, serbest dolaşan tavukların kuluçka performansları ile ilişkili herhangi bir bilgi yayınlamamıştır.

Sabit Model
Sonuç olarak araştırmada kullanılan yumurtacı tavukların gün boyunca sabit bir serbest dolaşım modeli oluşturduklarını söylememiz mümkündür. Tavuklar, ışıklar açıldıktan 2 saat sonra yeni hazırlanan bahçeyi tanımaya başlamışlardır. Bundan yarım saat sonrada kümeslerine geri dönmüşler ve yemek su gibi ihtiyaçlarını karşılamışlardır. Gün boyunca birkaç kez kümes ile bahçe arasında gidip gelmişlerdir. Bahçede gezinme süreleri her tavukta farklılıklar göstermişse de, kanallardan geçiş sıklığı yüksek olan tavukların yumurtalarına bakmak için geri döndüğü zaman sayısı kesin olarak daha az olmuştur. Yaklaşık olarak tavukların %35’i hiç bahçeyi kullanmamıştır. Bu durumun yüksek ihtimalle yeni oluşturulan çevreyi tanıma korkusu olduğu belirtilmiştir. Bu tavuklar için serbest dolaşma aktivitesinin herhangi bir önemi olmamıştır.

• Paylaş