Bir günlük civcivlerde dehidrasyonu önlemek amacı ile neler yapılabilir?
7 Mart 2019

Civcivlerde görülen en yaygın problemlerden birisi dehidrasyondur. Dehidrasyon değişik aşamalarda oluşabilir; kuluçkahanede, civciv nakliyesinde ve kümeste.

Tavukların yaşamları süresince performanslarının uygun değer seviyesinde olması için iyi kalitedeki civciv ön şarttır. Çoğu zaman civciv kalitesinin kötü olması, yüksek ilk hafta ölüm oranlarının ortaya çıkmasına kadar göze çarpmaz. Düşük kalitedeki civcivlerde en sık görülen sorun bakteriyel enfeksiyonlardır. Enfeksiyon ilk hafta kümeste nadiren şekillenir. Kaynak, genellikle çiftlik veya kuluçkahanedir. Vertikal bulaşan bir etkili yoksa yumurtlamadan sonra yumurta yüzeyleri de bakteriler ile karşılaşırlar. Yumurta toplama, yumurta nakliyesi, çıkım makinesine geçirme, varsa in ovo enjeksiyon ve civciv nakliyesi şeklinde işlemler ve folluk altlığı, çiftlikte depolama, kuluçkahane koşulları, civciv kutuları ve civciv bekletme odası şeklinde unsurlar bulaşma kaynağı olabilirler.

% 1’e kadar olan ilk hafta ölümleri düzgüsel kabul edilebilir. Aşırı ilk hafta ölümleri görüldüğü zaman ölen civcivlerin hepsi toplanıp incelenmelidir. Ölümler 3 ana kategoriye ayrılabilir: dehidre civcivler, enfekte civcivler ve kokuşmuş civcivler. Eğer civcivler dehidrasyon ve iltihap belirtilerinin her ikisini de gösteriyorsa enfeksiyonun birincil sorun olduğu varsayılır. Yanlış teşhise yol açabileceği için bir kaç civcive meydana getirilen otopsiye güvenilmemeli ve otopsi işlemi kati bir kanıya varılana kadar sürdürülmelidir. Örneğin 100 üzerinde ölü var ise ve otopsi meydana getirilen ilk 20 civcivde aynı problem görülüyorsa kalan 80 civcivi incelemek için fazla bir neden kalmaz.

İlk haftada ölüm oranları düzgüsel seyretmişse sayı az olduğundan bütün ölenler incelenmelidir. Ölümler için teşhis konulmuşsa düzeltmek için gerekli önlemler alınmalıdır.

Civcivlerde görülen en yaygın problemlerden birisi de dehidrasyondur. Dehidrasyon değişik aşamalarda oluşabilir;

• Kuluçkahanede

• Civciv nakliyesinde

• Kümeste

KULUÇKAHANEDE

İnkübatörde sıcaklık dağılımı ferdi olarak yumurtaların gereksinimini karşılamazsa embriyolar değişik oranlarda gelişir ve civciv çıkımları geniş bir vakit aralığına yayılarak gerçekleşir. İlk çıkan civcivler dehidre olur, yaşama güçleri etkilenir yaşamlarının sonraki dönemlerinde performanslarında düşüklük meydana gelir.

İnkübasyon sıcaklığının embriyonik gelişme ve büyümeyi belirleyen en önemli dışsal unsur olduğu kanıtlanmıştır. İnkübasyon sıcaklığındaki her 0.50 C’lik düşüklük inkübasyon süresini 4 saat arttırır. 16. Günden sonrasında gelişim makinesi sıcaklığı 390C’ yi (102,20 F) aşarsa inkübasyon süresi gene artar. Yukarıdakiler dikkate alındığında civcivlerin çıkım makinesinden en uygun alınma vaktini standardize etmek güçtür. Eğer civcivler erken alınırlarsa tamamen kurumadıkları için çok fazla civciv ikinci sınıf olarak sınıflandırılacaktır. Çıkım makinelerinde uzun süre kalırlarsa dehidrasyon ve ilk hafta mortalite riski artacaktır.

İlk çıkan civcivler ile son çıkanlar arasındaki süreyi kısaltıp üniform bir çıkım elde etmek için gelişim makinesi sıcaklıkları sıkı ve doğru olarak denetim edilmeli ve makine içi ısı dağılımının homojen olması sağlanmalıdır. Böylece her embriyo aynı sıcaklıkta inkübe edilir. Benzeşik sıcaklık en iyi single-stage inkübatörlerde sağlanır. Çıkımların kısa bir süre aralığında tamamlanması kritiktir.

Yumurtaların gelişim makinesinden çıkım makinelerine transfer edilirken gecikme olmamalıdır. Transferdeki gecikme, embriyo gelişimini de geciktirebilir.

Buradan çıkan civcivler kuluçkahanede uzun süre tutulmadan işlemleri bitirilerek sevk edilmelidir. Civciv odalarının sıcaklığı 24ºC ve nemi de % 65 civarında olmalıdır. Hava ihtiyacı 1000 civciv için 85 m³/saat olarak hesaplanmalıdır.

CİVCİV NAKLİYESİNDE

Kuluçkadan yeni çıkmış civcivlerde yumurta sarısının ağırlığı vücut ağırlığının ortalama % 18’i dir. 2 g lipit ve 2,5 ml civarında su içerir. Thermoregülasyonu neden olan ekstrem koşullar yoksa yumurta sarısındaki enerji ve su civcive 3 gün yeterlidir. Ancak yeni çalışmalarda günümüzün metabolik hızları yüksek civcivlerinin yumurta sarısındaki kaynakları 24 saatte tüketebildikleri görülmüştür. Bu konum nakliye ve kümeleme de gecikme ile birleşirse sürü sağlığında ve performansında deformasyona uğramış meydana gelebilir. Nakliyede ve nakliye hemen sonra görülen mortalite ve morbiditenin başlıca nedenleri dehidrasyon ve beslenmedeki aksaklıklardır.

Dehidrasyon çoğu kere yüksek sıcaklıktan dolayı şekillenir. Dehidrasyonun düşük rutubet nedeniyle oluştuğu gibi yanlış bir kanı bulunmaktadır. Düşük rutubet trachea epitellerini etkiler ve ağır aşı reaksiyonlarına neden olur. Civcivler kuluçkahanede bekletilirken ya da nakliye sırasında yüksek sıcaklık sebebiyle oluşan dehidrasyonu önlemek için nemin arttırılması önerilir. Ancak nem artırımı, etkilerine bakılmış olduğunda en iyi çözüm olmayabilir. Nem arttırmak evaporasyonla sıcaklığı dengeleme mekanizmasını bozarak ısı stresini ağırlaştırır.

Eğer civciv kutularındaki ısı 32-35 ºC aralığının üzerine yükselirse civcivler vücut sıcaklığını soluyarak (gagalarını açarak) dengelemek için yumurta sarısından enerjiyi daha hızlı kullanırlar. Proteinler bu –şekilde tüketilir, sindirim sisteminin ve immun sistemin gelişmesi aksar.

Civciv nakliyesindeki en uygun koşulların;

• 24-25 ºC araç içi sıcaklığı,

• 32-35 ºC civciv kutusu sıcaklığı

• % 65 rutubet,

• Civciv başına 21-25 cm2 alan ve

• 48 saati geçmeyen (civciv çıkımından itibaren ) nakliye süresi olduğu belirlenmiştir.

 

KÜMESTE

Biyolojik performansta kalıcı bir deforme istenmiyorsa civcivler kümese konulduğu zaman süratle önce suya sonra da yeme ulaşabilmelidirler. Kümeste civcivlerin kolayca su içebilecekleri kâfi sayıda suluk bulunmalıdır. Nipel suluklarda yükseklik ve basınç ayarlarının uygun bir şekilde yapılması önemlidir.

İlk yem alımının 24 saatten fazla gecikmesi broiler canlı ağırlıklarında düşüklüğe neden olur ve civcivlerde şekillenen üniform ite bozukluğu kümes sevk ve idaresini de güçleştirir.

Civcivlerin uygun değer vücut sıcaklığı 40,5°C’dir. Fizyolojik olarak vücut sıcaklığını sürdürme mekanizması yaklaşık 3. Günde gelişir. Civcivler 40,5°C vücut sıcaklığında rahat ve hareketlidir, su ve yeme kolayca ulaşırlar. Burundan soluk alır ve bu yolla 24 saatte 1-2 gram su kaybederler. Bu, dehidrasyona yol açmayan düzgüsel fizyolojik bir durumdur. 40º C’nin altındaki vücut sıcaklığında civcivler üşür, 41ºC’nin üzerindeki sıcaklıkta da gagalarını açarak solumaya başlarlar. Ekstrem durumlarda su kaybı 24 saatte 5-10 grama kadar çıkabilir. Vücut sıcaklığı düşük ise civcivler kendilerini konforlu hissetmez ve uyuşukluk hali görülür. Civcivler üşüdüklerinde ısı kaybını önlemek için bir araya toplanırlar, ses çıkarırlar ve öncelikle ayakları soğur. Sıcak hissederlerse kanatlarını açarlar, kanatlı hayvanlarda terleme olmadığından gagalarını açarak solumaya başlarlar ve suyu buharlaştırarak ısıyı dengelemeye çalışırlar, neticede su kaybı hızlanır.

Bu bilgiler altında dehidrasyonu önlemede en etkili yolun civciv vücut sıcaklığını en uygun seviyede tutmak olduğu açıktır.

Dehidre civcivler daha küçüktürler. Dehidrasyon sonucu ölen civcivlerde bacaklar kurumuş görünümde olup kasların rengi koyulaşır, iç organlar üzerinde ve üreterlerde ürik asit birikintileri oluşur. Dehidrasyondan ölüm, civcivler kümese konulduktan birkaç gün sonra görülür. Bu durum dehidrasyonun kuluçkada mı yoksa kümeste mi oluştuğunu tespit etmeyi güçleştirir. Dehidrasyon suya ulaşılmadığında veya civcivlerin suyu içmek istememesi nedeniyle de şekillenebilir.

Dehidrasyonu önlemek için neler yapılabilir?

• En önemli husus vücut sıcaklığını kontrol etmek ve gaga açarak solumayı önlemektir. Eğer yumurta sarısı ile beraber bir miktar gıda sağlanırsa yem ve yumurta sarısının sindirilmesi ile metabolik su sağlanır. Bu metabolik su, vücut sıcaklığı en uygun olduğunda günlük normal 1-2 gramlık su kaybını karşılar.

• Kuluçkahanedeki işlemler kısa zamanda bitirilip civcivler sevk edilmelidir.

• Uzak mesafelere genç damızlık sürülerin civcivi yerine daha yaşlı sürülerin civcivleri gönderilmelidir. Yaşlı sürülerin yumurta sarıları daha büyük olduğundan daha çok besin maddesi ve su içerir.

• Civciv nakliyesi gün içi sıcaklığının düşük olduğu zamanlarda yapılmalıdır.

• Civcivler kümese indirilince su kayıplarını restore etmek için en kısa zamanda suya ulaşmaları çok önemlidir. Bununla birlikte taşıma sırasında ciddi olarak yüksek sıcaklığa maruz kalmışlarsa canlılıkları ve suyu bulma becerileri sınırlanacaktır.

• Civciv kutularına jel formunda su ve besin maddeleri içeren preparatlar konulabilir. Grovital®,su ile karıştırılınca 2-3 dakika içinde jel formunu alan ve vitaminler, gıda maddeleri, probiyotik ve su içeren toz formunda bir civciv katkısıdır. Jel formunu aldıktan sonrasında parlak yeşil görünümü ve tadı civcivleri cezp edicidir. Yeni çıkan civcivler besin maddelerine ve suya erken ulaşırlarsa sindirim sistemleri ve bağışıklık sistemleri daha hızlı gelişir. Ölüm oranları düşer ve canlı ağırlıklarda % 5-7 oranında artış sağlanır.

Grovital iki şekilde uygulanabilir

• Kuluçkahanede civciv kasalarının içine uygulanarak taşıma sırasında civcivlere su ve gıda maddeleri sağlanır.

• Civcivler kümese geldiklerinde kutulardan boşaltılmadan önce civciv kâğıdı üzerine yemle beraber veya kâğıt yoksa direk yem üzerine uygulanır. Bu uygulama ile civcivlerin yeme alışmaları da kolaylaşır.

İçinde protein, amino grup asitler, karbonhidratlar, yağlar, bağırsak flora düzenleyicileri (probiyotikler) ve su bulunur. Yüksek su içeriği ile hızlı bir şekilde civcivlerin su ve besin maddeleri ihtiyacı karşılanır. Competitive exclusion, (Nurmi konsepti) rekabetçi dışlama prensibi ile bağırsaklara patojen bakterilerin yerleşmesinden önce probiyotik bakterilerinin yerleşmesi sağlanır. Probiyotik bakteriler bağırsaklardaki bağlanma noktaları ve besin maddeleri için patojenlerle rekabet ederler, patojenlerin tutunmalarını engeller, anti mikrobiyal maddeler üretirler ve immun sistemi stimule ederler.

Grovital® yeni çıkmış civcivler için lüzumlu besin maddelerini, suyu ve probiyotikleri içeren, hazırlanıp uygulanan, toz formunda, saklanması kolay bir civciv katkısıdır.

 

Yorumlar.
    Henüz buraya kimse yorum yapmamış.Yorum yapmak için aşağıdaki paneli kullanabilirsin.
Yorum Yap.